Lockheed Martin F-22 Raptor

F-22 Raptor, Lockheed Martin firması tarafından, hava üstünlüğü odaklı,düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen avcı uçağıdır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF)'ne göre, F-22 uçakları Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü (US-GSTF)'nün önemli bileşenlerindendir.

F-22 tek kişilik, çift motorlu bir uçaktır. Tasarımı ve gövdesinde kullanılan kompozit malzemeler sayesinde radar izi radar tesisleri için çok düşük olmasına rağmen, Kolchuga pasif algılayicı diye bilinen ESM sistemi tarafından tespit edilebilir. Radar izinin düşük olmasını sağlamak için taşınan bombaları ve füzeleri kanatları altında değil, uçağın içinde bulunan özel depolarda bulunması gerekiyor. Aksi takdirde radar izinin mühim bir oranda yükselip uçağı radar tesisleri için yine tespit edilebilir hale gelmesine neden olur. 7 Ekim 1997'de ilk uçuşunu yapmış, ilk üretilen F-22 17 Ocak 2003'te görev yeri olan Nellis Hava Üssü'ne teslim edilmiştir. F-22 radar görüntüsü çok küçük olan bir uçak olduğu için düşman hava sahasına sızabilir ve öncü darbeyi gerçekleştirebilir. F-22'nin çok yüksek manevra kabiliyeti vardır. Uçakta bulunan itki yönlendirme sistemi sayesinde uçak burnu yukarıya bakacak şekilde sabit irtifada gidebilir. İtki yönlendirmesi uçağın nozzle'ların yönlendirilmesi ile yapılmaktadır. Bu özellik F-22'yi dogfightda üstün kılar. F-22'nin tasarlanmasının bir diğer amacı da havadan havaya füze taşıyamayan dolayısıyla kendini hava saldırılarına karşı koruyamayan F-117'nin bu eksikliğini gidermektir. F-22 GPS kumandalı JDAM'larla F-117 lerin görevlerini yapabilmektedir. F-22 silah yükünü gövde içinde taşır, gövde dışında kanat altındaki iki paylonda da harici yakıt tankı ya da bomba taşınabilir. Uçağın maliyetinin pahalı olması en önemli dezavantajıdır, bu nedenle üretim sayısı sınırlıdır.

F-22 gelecekte F-15E Strike Eagle ve F-117 Nighthawk'ın yerini alacaktır.

F-22 programı, gelişmekte olan global tehlikeler karşı USAF’ın gelecek jenerasyon hava üstünlük savaş uçağını yaratmaktır. Bu uçak düşman hava sahasına sızmak, ilk görünme, birden fazla hedeflere karşı ilk “öldürme” görevlerini ifa etmek üzere tasarlanmıştır. F-22 düşük saptanabilme yeteneği, yüksek manevra kabiliyeti, gelişmiş entegre avionikleri ve “afterburner”sız süpersonik seyir sağlayan aerodinamik performansı ile öne çıkmaktadır. F-22’nin motoru uzun süreli olarak süpersonik hızlarda uçarken “afterburner” kullanmayıp yüksek verim sağlayan, ve bunu düşük hızlarda da gerçekleştiren bir uçaktır.

Havadan havaya görevlerde F-22 6 adet AIM-120C ve 2 adet AIM-9 güdümlü AA füze taşıyacaktır. Havadan karaya görevlerede ise 2 adet AIM-120C ve 2 adet AIM-9’a ilaveten gövde içinde 2 adet 100lb JDAM mühimmat bulunduracaktır. GPS kumandalı JDAM’larla F-117’lerin kapasitesine sahip olacaktır.

F-22’nin kombat yapımı “temiz”dir, yani bütün silahlar gövde içinde taşınmakta ve gövde dışında hiçbir yük bulunmamaktadır. Bu F-22’nin görünmezlik özelliği için önemli bir husustur çünkü bu tip yüklerin olmaması hava direncini azaltacağı gibi menzilini de arttırır. F-22’nin kanat altına dört yükleme noktası vardır, her biri 5000lb yük taşıyabilir.

Üretimi
Lockheed Martin, Boeing, Pratt & Whitney ve Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından yapılmaktadır. Yüksek maliyeti, Rus ve Çin beşinci jenerasyon uçak projelerindeki ertelemeler, ABD'nin yurtdışına satış yasağı, daha ucuz ve yetenekli F-35'lerin geliştirilmesinde yeterince ilerlenmiş olması sebepleriyle, Nisan 2009 da ABD Savunma Bakanlığı 187 adet olan siparişlerine yenisini eklemeyeceklerini açıklamış ve Eylül 2009'da imzalanan 2010 yılı ABD Ulusal Savunma bütçesinde F-22 için kaynak ayrılmamıştır. Japonya ve Avustralya nın ilgisine rağmen ABD tarafından ihracatına izin verilmeyen F-22'nin tek kullanıcısı olan Amerikan Hava Kuvvetlerinde Mayıs 2010 itibarıyla 168 adet bulunmaktadır. Toplam195(8 tanesi test, 187 tane operrasyonel) adet üretilmiştir.

Tasarımı
F-22 Raptor, USAF tarafından gizli uçak teknolojisinde dördüncü nesil olarak kabul edilen beşinci nesil bir savaşçıdır . Supercruise , süper manevra kabiliyeti , gizli ve sensör füzyonunu tek bir silah platformunda birleştiren ilk operasyonel uçaktır .  F-22'nin dört bölümden oluşan kuyruk kısmı,  üç tekerlekli iniş takımı ve ters arka kenar süpürme ve girişlerin üst dış köşesine uzanan ön kenar uzantısı olan kırpılmış delta kanatları vardır. Uçuş kontrol yüzeyleri, önde gelen kanatçıkları içerir.

Uçağın çift Pratt & Whitney F119 -PW-100 artırılmış turbofan motorları birbirine yakındır ve ± 20 derecelik aralıklı zift ekseni itme vektörü nozullarını içerir; her motorun 35.000 lbf (156 kN) sınıfında maksimum itişi vardır  . F-22'nin tipik savaş ağırlığındaki itme / ağırlık oranı , maksimum askeri güçte neredeyse birlikteler ve tam yakıcıda 1,25'tir . Harici depolar olmadan maksimum hız , askeri güçte yaklaşık Mach 1.8 ve art yakıcılarla Mach 2'den yüksektir.

F-22'nin yüksek seyir hızı ve önceki avcılara göre çalışma yüksekliği, sensörlerinin ve silah sistemlerinin etkinliğini arttırır ve yüzeyden havaya füzeler gibi yer savunmalarına karşı hayatta kalmayı arttırır . Afterburner kullanmadan süpersonik uçuşu sürdürme yeteneği, ses altı uçaklarının takip etme hızından yoksun ve afterburner bağımlı uçakların ulaşılacak yakıttan yoksun olduğu hedeflere müdahale etmesine izin verir. F-22'nin itme gücü ve aerodinamiği, Mach 1.5'in 50.000 feet (15.000 m) 'de düzenli savaş hızlarına olanak tanır. İç silah bölmelerinin kullanımıharici mağazalardan parazit sürükleme eksikliği nedeniyle uçağın diğer savaşla yapılandırılmış avcı uçaklarının çoğundan daha yüksek performans göstermesine izin verir . Uçağın yapısı, sürekli süpersonik uçuşun stresine ve sıcaklığına dayanacak önemli miktarda yüksek mukavemetli malzeme içerir. Sırasıyla titanyum alaşımları ve kompozitleri yapısal ağırlığın% 39 ve% 24'ünü oluşturur.

F-22'nin aerodinamiği, rahat dengesi ve güçlü itme vektörü motorları, uçuş zarfında mükemmel manevra kabiliyeti ve enerji potansiyeli sağlar. Uçak, rulo kontrolünü korurken ve Herbst manevrası (J-dönüşü) ve Pugachev's Cobra gibi manevralar yaparken 60 ° 'nin üzerinde kesilmiş alfada uçabilen mükemmel yüksek alfa ( saldırı açısı ) özelliklerine sahiptir . Uçuş kontrol sistemi ve tam dijital motor kontrolü ( FADEC ) uçak yüksek hale kalkış dayanıklı ve böylece kılavuz kaygısız işleme veren ve kontrol edilebilir.

Uçuş Maaliyeti

Temmuz 2009'da Amerikan Hava Kuvvetleri F-22'lerin her uçuş saati için yaklaşık 30 saat bakım gerektirdiği ve havadaki her saatin maliyetinin 44,000$ seviyesinde olduğunu açıklamış. Savunma Bakanlığı Sekreterliği ise bu rakamları 34 saat ve 49,808$ olarak açıklamıştır. Bunların yanı sıra Lockheed den yapılan açıklama ise F-22'lerin 2008'de her uçuş saati için 18,10 saat 2009'da ise 20,48 saat bakıma ihtiyaç duyduğu ve her uçuş saatinin maliyetinin 19,000$ olduğu şeklindedir. Pentagon'un talebi ise her uçuş saati için bakım süresinin 12 saat olması gerektiği yönündedir. Aynı açıklamalarda F-22'lerin her 1.7 saatlik uçuşunda kritik bir arıza meydana geldiğinden söz edilmiştir. Ancak Amerikan Hava Kuvvetlerinin verdiği yanıtta F-22'lerin 2004 yılında her 0,97 saatte bir bakıma ihtiyaç duymakta iken 2009 yılında bu rakamın 3,22 ye yükseltiği belirtilmiştir.

Teknik Özellikler:
Genel özellikler

• Yükleme sınırı: 15,000 kg (33,070 lb)
• Uzunluk: 18.90 m (62 ft 1 in)
• Kanat açıklığı: 13.56 m (44 ft 6 in)
• Yükseklik: 5.08 m (16 ft 8 in)
• Kanat alanı: 78.04 m² (840 ft²)
• Airfoil: NACA 64A?05.92 root, NACA 64A?04.29 tip
• Boş ağırlık: 14,379 kg (31,700 lb)
• Yüklü ağırlık: 25,107 kg (55,352 lb)
• Maksimum kalkış ağırlığı: 36,288 kg (80,000 lb)
• Güç ünitesi: 2× Pratt & Whitney F119-PW-100 Pitch "Thrust" vectoring turbofans, 156+ kN (35,000+ lb) adedi

Performans

• Maksimum hız: ≈2.25mach (1,325+ mph, 2,132+ km/h) ; >Mach 2.42 (Paul Metz)
• Seyir hızı: Mach 1.72[4] (1.8 mach) Süperseyir=1.8 mach
• Muharebe yarıçapı: 410 nmi[4] (471 mi, 759 km)
• Sefer menzili: 2,000 mi (1,738 nmi, 3,219 km)
• Servis tavanı: 65,000 ft (19,812 m)
• Kanat yüklemesi: 66 lb/ft² (322 kg/m²)
• İtki/Ağırlık: 1.26
• Maksimum g-yükü: -3.5/+9.5 g

Silahlar:
Top:

• 1× 20 mm (0.787 in) M61A2 Vulcan top (sağ kanadın gövdeyle birleştiği yerde), 100 tur/sn

Havadan havaya yük:

• 6× AIM-120 AMRAAM
• 2× AIM-9 Sidewinder
• Havadan karaya yük:
• 2× AIM-120 AMRAAM ve
• 2× AIM-9 Sidewinder ve aşağıdakilerden bir tanesi:
• 2× 450 kg (1,000 lb) JDAM veya
• 2× Wind Corrected Munitions Dispensers (WCMDs) veya
• 8× 110 kg (250 lb) GBU-39 Small Diameter Bomb

Avyonikler

• RWR: 463 km (250 nmi) veya daha fazla
• Radar: 200-240 km (125-150 mil) (1 m²'lik hedefler için)

Ayrıca Bakınız:

• Lockheed Martin F-35 Lightining II
• McDonnel Douglas F-15 Eagle
• Lockheed F-177 Nighthawk
• Lockheed YF-22
• Northrop YF-23 Black Widow
• Chengdu J-20

Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Lockheed_Martin_F-22_Raptor#Design
https://tr.wikipedia.org/wiki/Lockheed_Martin_F-22_Raptor
https://www.airforce-technology.com/projects/f22a-raptor/